De interne klok van het menselijk lichaam
Iedereen heeft een biologische klok, ook wel het circadiaans ritme genoemd. Deze klok bepaalt onder andere wanneer we ons het meest energiek voelen, honger ervaren en slaperig worden. Voor sommige mensen werkt deze klok zodanig dat zij 's ochtends vroeg al actief zijn, terwijl anderen pas later op de dag op gang komen. Deze mensen worden respectievelijk ochtendmensen (lextypen) en avondmensen (chronotypen) genoemd.
Kenmerken van ochtendmensen
Ochtendmensen, ook wel 'early birds' genoemd, staan meestal zonder moeite vroeg op. Zij zijn het meest productief in de vroege ochtenduren en hebben vaak een regelmatig slaappatroon. Ze gaan dan ook vaak op tijd naar bed en presteren het beste voor de middag. Ochtendmensen ervaren meestal geen moeite met vroeg beginnen op werk of school en voelen zich eerder vermoeid in de avond.
Voordelen van een ochtendmens zijn
Mensen die vroeg opstaan hebben vaak het voordeel dat zij hun dag gestructureerd kunnen beginnen. Omdat de wereld 's ochtends vaak rustiger is, kunnen ochtendmensen die tijd benutten voor concentratie en productiviteit. Daarnaast zijn ochtendmensen vaak in betere stemming, mede doordat ze genieten van een rustig begin van de dag. Studies suggereren ook dat ochtendpersonen over het algemeen gezonder leven en minder kans hebben op depressieve klachten.
Kenmerken van avondmensen
Avondmensen, ook wel 'night owls' genoemd, functioneren beter laat op de dag en in de avond. Ze hebben vaak moeite met vroeg opstaan en voelen zich 's ochtends suf en niet op hun best. De piek van hun energie ligt eerder in de avonduren, soms zelfs tot diep in de nacht. Ze zijn vaak creatief, en sommigen vinden het prettig om te werken wanneer het buiten stil is.
Nadelen van avondmensen in een ochtendgerichte maatschappij
Hoewel avondmensen over veel potentieel beschikken, lopen zij vaak tegen problemen aan in een maatschappij die is ingericht voor vroege starters. Vroeg beginnen met werk of studie kan stressvol zijn en leiden tot slaaptekort. Hierdoor kunnen avondmensen chronisch vermoeid raken en zelfs gezondheidsklachten ervaren.
Kun je je biologische klok aanpassen?
Tot op zekere hoogte kun je je biologische klok trainen. Door op vaste tijden naar bed te gaan en op te staan, kun je je lichaam helpen wennen aan een nieuw ritme. Blootstelling aan natuurlijk daglicht in de ochtend en minder kunstlicht in de avond helpen hier ook bij. Toch is het belangrijk om rekening te houden met je natuurlijke voorkeur, want volledig ombuigen is vaak moeilijk en werkt averechts voor je welzijn.
Luisteren naar je eigen ritme
Of je nu een ochtend- of avondmens bent, het is belangrijk om te luisteren naar je eigen ritme. Als het mogelijk is, probeer dan je dagindeling aan te passen aan je energiepiek. Werk of studeer wanneer je je op je best voelt en neem rust wanneer je merkt dat je lichaam daarom vraagt. Zo benut je je energie optimaal en voel je je fitter en productiever gedurende de dag.
