Wat betekent het woord 'spreekwoordelijk'?
Het woord 'spreekwoordelijk' kom je regelmatig tegen in de Nederlandse taal, maar wat betekent het nu precies? 'Spreekwoordelijk' betekent letterlijk: zoals in een spreekwoord. Het verwijst naar iets dat typerend of kenmerkend is zoals het in spreekwoorden voorkomt, of dat op een beeldende manier iets beklemtoont.
Wanneer je bijvoorbeeld zegt: "Hij heeft spreekwoordelijk het hart op de tong," geef je aan dat deze persoon heel open en direct is in wat hij zegt. Het gebruik van het woord 'spreekwoordelijk' helpt om metaforen of overdrijvingen net wat krachtiger neer te zetten.
Hoe gebruik je 'spreekwoordelijk' in een zin?
Voorbeeldzinnen
Het woord komt vaak voor in zinnen die een figuurlijke betekenis hebben. Hier zijn een paar voorbeelden om het gebruik duidelijker te maken.
Spreekwoordelijk liep hij op wolkjes na het goede nieuws. Dit duidt op iemand die zich gelukkig en lichtvoetig voelt, zoals in het spreekwoord 'op een roze wolk zitten'.
Ze veegde spreekwoordelijk de vloer aan met haar tegenstanders. Hiermee wordt bedoeld dat de persoon in kwestie haar tegenstanders ruimschoots heeft verslagen, zoals je zou verwachten in het spreekwoord 'de vloer aanvegen met iemand'.
Gebruik in spreektaal en schrijftaal
'Spreekwoordelijk' wordt zowel in gesproken taal als in geschreven taal gebruikt, maar je komt het vooral veel tegen in journalistieke stukken, literaire teksten of als iemand iets extra wil benadrukken op een subtiele en slimme manier. In gesprekken hoor je het iets minder vaak, omdat spreekwoorden zich daar vaak vanzelf wel aandienen zonder dat je het woord 'spreekwoordelijk' expliciet noemt.
Waarom is dit woord handig om te kennen?
Het kennen en juist gebruiken van het woord 'spreekwoordelijk' helpt je om je taalgebruik te verrijken. Het zorgt ervoor dat je teksten of gesprekken meer kleur krijgen en dat je duidelijk kunt maken dat iets figuurlijk bedoeld is. Zeker in creatieve of journalistieke context kan het handig zijn om aan te geven dat je niet letterlijk bedoelt wat je zegt, maar dat je een beeldspraak gebruikt.
Bovendien is het een woord dat je kan gebruiken om taal zelf te analyseren. Als je bezig bent met het uitleggen van spreekwoorden, gezegden of metaforen, dan is 'spreekwoordelijk' een nuttige term om duidelijk te maken dat je in een niet-letterlijke context spreekt.
Tot slot
Het woord 'spreekwoordelijk' is dus een handige term om in je taalkundig arsenaal te hebben. Het laat toe om sterke beeldspraak te verduidelijken of te versterken. Door dit woord goed te begrijpen en op de juiste momenten te gebruiken, maak je je Nederlandse taalgebruik rijker, expressiever en krachtiger.
