De achtergrond van het spreekwoord
Elke ochtend zit ik met een dampend kopje thee achter mijn laptop, en vandaag besloot ik eens te duiken in een typisch Nederlands spreekwoord: "de kat uit de boom kijken". Een uitdrukking die je waarschijnlijk wel eens hebt gehoord, maar weet je eigenlijk echt wat het betekent? En waar het vandaan komt?
Het spreekwoord "de kat uit de boom kijken" betekent dat iemand eerst rustig afwacht hoe een situatie zich ontwikkelt, voordat hij of zij actie onderneemt. Het gaat om een afwachtende houding, waarbij men de tijd neemt om te observeren in plaats van meteen te reageren. Het is typisch iets wat een voorzichtig of zelfs een beetje achterdochtig persoon zou doen.
Waar komt het vandaan?
De oorsprong van dit spreekwoord ligt waarschijnlijk bij het gedrag van een echte kat. Katten staan bekend om hun waakzaamheid. Als een kat op onbekend terrein is, zoekt ze vaak eerst een veilige plek op, zoals een hoge tak of de vensterbank. Vanuit daar bekijkt ze in alle rust wat er gebeurt, voordat ze zich naar beneden waagt en meedoet. Dat gedrag is door de eeuwen heen overgenomen als metafoor voor mensen die liever eerst de situatie aankijken voordat ze zich ergens in storten.
Wanneer gebruik je het?
De uitdrukking wordt vaak gebruikt in sociale of zakelijke situaties. Stel, je bent uitgenodigd op een feestje waar je niemand kent. In plaats van meteen met iedereen te praten, blijf je eerst een beetje op de achtergrond en bekijk je wie er is, hoe de sfeer is, en of er mensen zijn met wie je een klik hebt. In zo’n geval zou iemand kunnen zeggen: "Hij kijkt eerst even de kat uit de boom." Ook in een werksituatie, bijvoorbeeld bij een vergadering met onbekenden, kan dit spreekwoord goed van toepassing zijn.
Voorbeeld in een zakelijke context
Stel je voor: een nieuwe collega begint bij jouw bedrijf. In de eerste week is hij erg stil en observeert hij vooral hoe anderen werken. Misschien lijkt hij wat teruggetrokken, maar de week erop blijkt dat hij prima weet wat er speelt en zet hij zinnige stappen. Hier zou je prima kunnen zeggen: "Hij heeft eerst de kat uit de boom gekeken."
Waarom is dit spreekwoord nog steeds relevant?
In deze tijd waarin veel mensen snel willen reageren en zich overal meteen in willen mengen, is het eigenlijk best bijzonder om eerst even goed na te denken. Juist het nemen van een afwachtende houding en het zorgvuldig afwegen van mogelijkheden, kan in veel situaties voordelig zijn. Daarom zie je dat dit spreekwoord nog steeds gebruikt wordt, en best wel vaak ook.
Een persoonlijk theemomentje
Zelf betrap ik me er ook weleens op. Nieuw projectje hier, nieuwe samenwerking daar... Het is verleidelijk om meteen in de actie te schieten. Maar met mijn thee in de hand besef ik vaak dat eerst even de kat uit de boom kijken helemaal niet zo verkeerd is. Het geeft rust, overzicht en vaak ook betere resultaten.
Heb jij ook een moment gehad waarop je eerst even alles bekeek voor je een beslissing nam? Dan heb je dus ook de kat uit de boom gekeken – net als ik met mijn ochtendthee.
