Waarom twijfelen we tussen 'gebruikt' of 'gebruikt'?
Veel Nederlanders twijfelen regelmatig over de juiste spelling van woorden zoals 'gebruikt' of 'gebruikt'. Het Nederlands kent namelijk werkwoorden die door hun vervoegingen verwarrend kunnen zijn. In dit artikel leggen we kort en duidelijk uit hoe je dit soort spellingskwesties kunt herkennen en oplossen.
Wat is een voltooid deelwoord?
Het woord 'gebruikt' komt van het werkwoord 'gebruiken'. Wanneer we praten over iets dat in het verleden is gebeurd, gebruiken we vaak het voltooid deelwoord. In dit geval is dat 'gebruikt'. Bijvoorbeeld: "Ik heb mijn laptop gebruikt."
Wanneer gebruik je 'gebruik'?
'Gebruik' is de stam van het werkwoord ‘gebruiken’. Je gebruikt deze vorm bij de tegenwoordige tijd voor 'ik', zoals in: "Ik gebruik mijn laptop elke dag."
Wat is dan 'gebruikt'?
'Gebruikt' kan zowel de voltooid verleden tijd zijn, zoals in: "Ik heb de app al gebruikt," als ook de tegenwoordige tijd bij 'jij' of 'hij/zij', zoals in: "Hij gebruikt zijn telefoon vaak."
Hoe herken je de juiste vorm?
Er is een handig ezelsbruggetje dat je kunt gebruiken: als je 'hebben' of 'zijn' ervoor kunt zetten, gebruik je het voltooid deelwoord. Bijvoorbeeld: "Ik heb dat boek gebruikt." In dit geval is 'gebruikt' correct omdat het samen met 'heb' het voltooid deelwoord vormt.
Twijfel je? Kijk naar de tijd en onderwerp
De werkwoordvorm hangt ook samen met het onderwerp en de tijd van de zin. Als je praat over iets dat je nu doet, gebruik je meestal de stamvorm. Bij iets dat al gebeurd is, gebruik je 'gebruikt' als voltooid deelwoord.
Veelgemaakte fouten
Een fout die vaak voorkomt, is het verwarren van 'bedoeld' en 'bedoelt', of 'veranderd' en 'verandert'. Deze fouten komen doordat de werkwoorden op elkaar lijken, maar anders vervoegd worden. In het geval van 'gebruikt', is het handig om jezelf af te vragen: is dit een handeling in het verleden? Dan is 'gebruikt' meestal juist.
Tot slot
Het is dus 'gebruikt' als voltooid deelwoord en 'gebruik' of 'gebruikt' in andere vormen van het werkwoord, afhankelijk van wie het doet en wanneer. Het Nederlands is soms lastig, maar met een beetje oefening herken je snel het verschil. Zo wordt elke ochtend met een kopje thee weer een stukje duidelijker.
